“Anadolu’daki ilk kadın mitingi” olarak günümüze yansıyan tarihi olay 10 Aralık 1919’da Kastamonu’da gerçekleştirildi, düzenledikleri mitingi yerli işbirlikçilere ve işgal devletlerine çektikleri telgraf ile taçlandırdı kadınlar, emperyalist işgale karşı tüm güçleriyle direneceklerini dünyaya ilan ettiler…
Kartopu oldukları kurtuluş iradesi kısa sürede çığa dönüştü.
Kastamonu’da düzenlenen “10 Aralık Kadın Mitingi”, Anadolu coğrafyasının tamamındaki kadınların sesine ses kattı, vatansever kadın korosu söyleyeceğini söyledi…
Yankılandı dünya yüzünde.
10 Aralık Kadın Mitingi’ne giden süreci yurt ve şehir ölçeğinde gözden geçirdiğimizde bu tarihi olayın anbean olmayıp gün gün geldiği ortada…
Gazi Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı, Amasya Tamimi 21-22 Haziran 1919’da yayınlandı, Erzurum Kongresi 23 Temmuz-7 Ağustos 1919’da toplandı, Sivas Kongresi 4-11 Eylül 1919’da gerçekleştirildi, Kastamonu 16 Eylül 1919’da Kuvayi Milliye safına geçti, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 28 Eylül 1919’da kuruldu, Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Hanımlar Cemiyeti Ekim 1919’da hayata geçirildi.
Kastamonu Valiliği görevinden 25 Ağustos 1915 tarihinde alınan Vali Reşit Paşa, kısa süreli bir mebusluk döneminin ardından Sivas Valisi oldu, İttihat ve Terakki ruhunu daim muhafaza eden Vali, Sivas Kongresi’nin toplanmasının da temel taşlarından biriydi…
Vali Reşit Paşa’nın eşi “Melek Reşit Hanım” 5 Kasım 1919’da Sivas Numune Mektebi’nde kadınları topladı, işgale karşı bir kadın cemiyetinin kurulması kararlaştırıldı.
Melek Reşit Hanım 28 Kasım 1919’da düzenlediği toplantıda kadınlara seslendi…
“Memleketimizi düşmana vermemek için erkeklerimizle beraber çalışacağız. Bu kararımızı bütün Anadolu’daki Türk ve Müslüman hemşirelerimize bildireceğiz… Bütün Anadolu kadınlarının memleketlerini erkekleriyle, çocukları ve ihtiyarları ile beraber müdafaa edeceklerini Amerika, İngiltere, Fransa, İtalya mümessillerine de söyleyeceğiz. Hakka riayet etmelerini rica edeceğiz… Türk, İslâm milletinin, hatta kadınlarının müdafaa-ı vatan için hayatlarını nasıl istihkar ettiklerini hem vallah, hem billah göstereceğiz. Sözümüzden dönmeyeceğiz, ölümden kaçmayacağız… Bu kararımızı önce sevgili Padişahımıza söyleyeceğiz, Başvekilimize ve Dâhiliye Nazırımıza bildireceğiz. Bu kararı kabul ediyoruz değil mi Hanımefendiler?” (Ayten Sezer Arığ, Atatürk Ansiklopedisi.)
Melek Reşit Hanım başkanlığında “Sivas Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti” 9 Aralık 1919’da kuruldu, 12 Aralık’ta Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e müjde verildi…
Yurt sathında örgütlenmeye başladı.
Kastamonu ve Sivas’ta kurulan kadın örgütlenmelerini öncelik sıralamasına tabi tutmak yanlış olur, kuruluş tarihleri birbirine yakın, aralarındaki ortak noktalara, kişilere ve söylemlerine bakmak daha doğru…
“Kastamonu-Sivas” hattında kadınların öncülüğünde bir millet uyandı.
Melek Reşit Hanım’ın 28 Kasım 1919 tarihindeki konuşmasında hedeflediklerinin “Kastamonu Müdafaa-i Hukuk Hanımlar Cemiyeti” tarafından 10 Aralık 1919’da yerine getirilmesi tesadüf olmasa gerek…
Arada bir bağ olduğu şüphe götürmez.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yaktığı “istiklal” meşalesi kadınlar tarafından yükseltildi, il il kadın örgütleri, kadın emeği…
Taa ki işgal karanlığından kurtulana kadar vatan.
Cumhuriyet ilanı ile birlikte kadın sesi susmadı…
O günün kadın iradesi, vatan sevgisi, eğilmeyen baş bugüne rehber oldu.
İki dönem Kastamonu Valisi Reşit Paşa ve eşi Melek Reşit Hanım vatanın geçirdiği en çalkantılı dönemde hem o güne hem bugüne hem de geleceğe umut oldular…
Unutulmazlar.
(Sivaslılar Vali Reşit Paşa’ya ve Melek Reşit Hanım’a layık oldukları vefayı gösterdiler…
Kastamonu’da en azından isimlerini yad etmiş olduk.)
MUSTAFA AFACAN
