Ülkemizde kadınlara milletvekili “seçme ve seçilme hakkı” verilmesinin 88’inci yıldönümü geçtiğimiz 5 Aralık günü kutlandı, geçen onca zamanda sadece “bir” kadın milletvekili çıkarabildi Kastamonu, “Hacer Dicle”…
TBMM’nin “1939-1943” yılları arasını kapsayan 6’ncı döneminde ilimizi temsil etti.
(Kastamonu’da “çok partili ama tek cinsiyetli sistem” var…
Kadınların her partide erkek egemen yapının içinden sıyrılabilmeleri nerdeyse olanaksız.)
“Hacer Dicle” öğretmendi…
Kastamonu’da çeşitli okullarda 1920’den 1935’e kadar öğretmenlik yaptı, kadınlara siyaset hakkı tanındığında “İl Genel Meclisi” üyesi olarak hayatında yeni bir sayfa açtı, “Daimi Encümen Üyesi” oldu, partisinin “İl İdare Kurulu” üyeliğine seçildi, 1939 yılında da milletvekili olarak TBMM’ye gitti.
Hayatın her alanında “önde” olan bir liderdi “Hacer Dicle”…
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü 1925 yılında Kastamonu’ya davet eden heyette de yer almıştı.
Kendisi gibi öğretmen “Nihat Dicle” ile evlendi…
1899 Diyarbakır doğumlu olan Nihat Dicle, “Kastamonu Öğretmen Okulu” başta olmak, şehrimizdeki okullarda öğretmenlik ve idarecilik yaptı.
Kıymetli hocamız Mustafa Eski’nin satırlarından okuyalım…
“11 Ekim 1919’da Kastamonu Muallim Mektebi’nde beden eğitim ve elişi Öğretmeni olarak göreve başlamıştır. 1931’de liseye birince devre tarih-coğrafya öğretmenliğine atanmıştır. Eşinin milletvekili seçilmesi üzerine 30 Ekim 1939’da Ankara’ya nakledilmiştir. Özellikle Milli Mücadele yıllarında Kastamonu gençliğinin hizmetinde bir nefer gibi çalışmıştır.”
Mustafa Eski’nin satırlarının izdüşümüne Tolga Aydoğan’ın kaleme aldığı “Atatürk’ün İzindekiler” kitabında rastlıyoruz…
“Rıfat Ilgaz’ın öğretmeni olan Nihat Dicle Şapka Devrimi’nde Kastamonu’da Atatürk’ün mihmandarlığını yapar. Kurtuluş Savaşı’nda ise padişaha protesto telgrafı çekip ‘Biz Mustafa Kemal’in yanındayız’ der ve hakkında idam kararı çıkar. Ömrünü Atatürk’ün izinde çocuklar yetiştirmek için harcar. Örnek bir öğretmen olur.”
(Nihat Dicle ile ilgili bilgiler kitap ve gazete arşivlerinde mevcut…
Bakarsınız bir gün derli toplu halde bir kitap olarak karşımıza çıkar, vefanın ötesinde, tarihi bir sorumluluk bu.)
Nihat Dicle, Kastamonu Muallim Mektebi’nde, Rıfat Ilgaz’ın öğretmeniydi…
Rıfat Ilgaz okulun müdür yardımcısı Nihat Dicle’den o kadar etkilenmiş olmalı ki, “Hababam Sınıfı” eserinin “başrol” karakterini ondan esinlendi, “Kel Mahmut”.
“Hababam Sınıfı” romanı, “öğretmenlik” mesleğinin nasıl bir aşkla yapılması lazım geldiğinin asla eskimeyecek “manifestosu”, “meslek el kitabı”…
Dünyanın hangi köşesinde okunursa okunsun hayata tatbik edilebilecek bir başyapıt.
Kitabın sinemaya aktarılması gecikti, sansür kurulu “Kel Mahmut” karakterine takıldı, “kel” denilerek öğretmenin aşağılandığında diretti…
Kafanın “içine” odaklanılması zaman aldı.
Nihat Dicle’nin bu isimlendirmeden hiç gocunmadığını Rıfat Ilgaz’a yazdığı mektuptan biliyoruz…
Aydın Ilgaz mektubu paylaştı, her kelimesi özenle seçilmiş satırlar, “Bu mektubu yazmaktaki birinci sebep, geçen akşam televizyonda çok kıymetli eseriniz olan Hababam Sınıfı filmini seyretmek olmuştur… Bana verdiğiniz Kel Mahmut rolünden dolayı size minnettarlığımı, takdirlerimi, gurur ve iftihar duygularımı iletmektir. Ne yazacağımı bilemiyorum. Yalnız televizyon gibi bir yayın aracında, eserinizi tüm memleket bireylerinin iftiharla seyretmesi kafidir. Sağ olunuz, var olunuz. Duygularımı takdirlerinize bırakıyorum.”
Hacer Dicle 18 Nisan 1966’da Ankara’da vefat etti…
Nihat Dicle 1995 yılında vefat etti.
Dicle Ailesi Kastamonu’yu Kastamonu yapan kıymetlerimizden…
“Kastamonulu” olmaktan duyduğumuz onurun başlıca sebeplerinden.
Unutulmayacaklar…
Hatıraları daim.
MUSTAFA AFACAN
