1943 yılında meydana gelen depremde 7 evin yıkılmasına, 4 kişinin ölümüne ve 2 kişinin de yaralanması sebep olan Kastamonu Kalesi’nin çevresindeki dev kayalar, yapılan çalışmalar çerçevesinde daha güvenli hale getirildi.
Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunanKastamonu’nun Tosya ilçesinde 1943 yılında meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem sebebiyle Kastamonu Kalesi’nden yuvarlanan kayalar, Hisarardı Mahallesi’nde bulunan 7 evi yıkmış, 4 kişinin hayatını kaybetmesine ve 2 kişinin de yaralanmasına sebep olmuştu. Afet ve Acil Durum (AFAD) Yönetimi Başkanlığı tarafından Kastamonu için hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) kılavuzu çerçevesinde, Kastamonu Kalesi’nin ihtimal afetlerde oluşturabileceği riski azaltmak amacı ile proje başlatıldı.
Proje çerçevesindeKastamonuKalesinin etrafında bulunan kayaların sağlamlaştırılması ve çelik tellerle örtülmesi içinKastamonuValiliği ile Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve KDV hariç 42 milyon 176 bin 630 TL’ye mal olan oje çerçevesinde 6 adet farklı alanda çelik ağ ile örtüleme, 4 adet farklı bölgede kaya tutucu bariyer ankraj imalatları gerçekleştirildi. Yürütülen çalışmalar çerçevesinde kalenin altında kalan yerleşim yerleri daha güvenli hale getirildi.
Konu ile ilgili Kastamonu İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, “Kastamonu şehir merkezinin batısında, Milattan Sonra 12. yüzyılda yapılmış olan Kastamonu Kalesi şehir merkezinden yaklaşık 120 metre yüksekte kaya kütlesi üzerinde bulunmaktadır. Akmescit, Atabeygazi, Hisarardı ve Yavuz Selim Mahalleleri sınırlarında yer alan Kalenin etrafı eski Kastamonu da denen büyük bir kısmı müstakil ve 2 yada 3 katlı evlerle çevrilidir. Kalenin bulunduğu ana kaya kütlesi yüzyıllar içinde bozunmalara uğramış, alt kotlarda evleri kaya düşme tehlikesi altında bırakmıştır. 27 Kasım 1943 Tosya-Ladik Depremi sonucu Kale etrafında düşen kayalar evleri yıkmış, can kayıplarına sebep olmuştur. Kale civarında bazı evler için afete maruz bölge kararı alınsa da herhangi bir ıslah çalışması yapılmamıştır. Kastamonu İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü olarak 2020 yılında düşebilecek kayalar ile etki alanları ve önlem projesine başlanılmıştır. Daha sonra Kastamonu İl Afet Risk Azaltma Planında (İRAP) kütle hareketleri afet türü için kırmızı eylem olarak belirlenen kale civarı kaya düşmesi için ıslah projesi hazırlanmıştır. Söz konusu proje için Kültür ve Turizm Bakanlığının ilgili kurullardan proje onayı alınmıştır. Kastamonu Kalesi Kaya Islah projesi için Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından gerekli ödenek 2024 yılı yatırım programına alınmıştır. İşin toplam maliyeti KDV hariç 42 milyon 176 bin 630 TL’dir. 6 Ağustos 2024 tarihinde iş ihale edilmiş ve yapılan kaya ıslahı sonucunda 14 Şubat 2025 tarihinde işin geçici kabulü yapılmıştır. Bu kapsamda 6 adet farklı alanda çelik ağ ile örtüleme, 4 adet farklı bölgede kaya tutucu bariyer ankraj imalatları gerçekleştirilmiştir. Kale ve karşısında yer alan hareket etme kabiliyeti yüksek kaya blokları için bölgesel iyileştirme çalışmaları yapılmış olup, bu çalışmalarda HEA panel uygulaması (çelik grid örtüleme), çelik ağ halatlarla kaya bloğu bohçalanması, halka paneller ile bohçalama ve kaya bariyeri uygulaması gibi endüstriyel dağcılık yöntemiyle kaya ıslah teknikleri uygulanmıştır. 6 farklı bölgede enerji sönümleyici HEA panel ve halka panel uygulaması yapılmıştır. Yapılan bu enerji sönümleyici paneller kurulmadan önce kaya yüzeylerindeki bitki temizliği yapılarak işleme başlanmıştır. Ardından herhangi bir yer ile bağı olmayan kaya blokları temizlenerek tel serim işlemine başlanmıştır. Tel serim işlemi kaya bloklarının temas ettiği yüzeylerde D28 ankraj bulon uygulaması kaya tipine göre farklı metre derinliklerde (6 metre ve 8 metre) ankraj uygulamasına müteakip tepe halat uygulaması ve topuk halat uygulaması ile bulonlar bağlanmış ve işlem tamamlanmıştır. Kaya bariyeri (çelik bariyer) olarak 1000 kj, 1500 kj, 3000 kj olmak üzere üç farklı türde, 5 metre yüksekliğinde toplamda 4 farklı lokasyonda enerji sönümleyici kaya bariyer uygulaması yapılarak kaya alt bölgelerine gelebilecek kaya bloklarının ıslahı yapılıp alt bölgelerin güvenliği alınmıştır. Kastamonu Kalesi ve çevresinde kaya ıslah çalışması ardından bölge kaya düşmelerine karşı güvenli hale getirilmiş bulunmaktadır” ifadelerine yer verildi.
• Vedat Yunus İkizoğlu (İHA)
