2021 yılında hem 80. yaşımızı yaşıyor hem de Nisan 1961 ayında İstanbul’da yayımlanan Şiir dergisinde başlayan yazı hayatımızın 60. yılını kutluyoruz. Ne mutlu ki bu günlere; eşim, oğlum ve torunumla erebildim.
Söz konusu iki yıl dönümü, yazı hayatımın muhasebesini yapma sorumluluğunu hatırlattı. 80 ve 60 yılda hangi süreli yayınlara yazdım? Hangi armağan kitaplarda saygı yazım veya makalem yer aldı? Benimle kimler, hangi konularda söyleşi/mülakat/röportaj yaptı? Hangi ödüllere layık görüldüm? Görev gereği veya kendi isteğimle hangi ülkelere seyahat ettim? Hangi bilimsel toplantılara katılıp bildiri sundum? Bu ve benzeri soruların cevabını vermenin zamanı gelmişti. Türkiye Cumhuriyeti beni sekiz yıl parasız yatılı okutmuş, Kastamonu Araç Kavacık köyünden Genel Müdürlük makamına kadar yükselmemi sağlamıştı. Hesap vermek zorundaydım. Önce hangi süreli yayınlarda (dergi, gazete, yıllık, bülten vb.) yazdığımı derleyip Kastamonu gazetesindeki köşemde ( 26.01.2021 ) yayımladım. Sıra söyleşilere geldi.
Söyleşi; “Bir bilim veya sanat konusunu, konuşmayı andıran biçimde inceleyerek anlatan edebiyat türü”dür (TDK, Türkçe Sözlük, 2011, s.2152). Sohbet, mülakat, görüşme, röportaj yakın anlamlı çeşitlemeleridir. Belli bir olgunluğa erişmiş, yeterince tanınmış bilim insanları ve sanatçılarla söyleşiler yapmak, yayımlamak eski bir gelenektir. Yazılı ve görsel medya bu geleneği çok etkili ve kalıcı hâle getirmiştir denebilir.
Söyleşilerde; bilim insanı ve sanatçılara hayat hikâyeleriyle birlikte ağırlıklı olarak uzmanlık alanlarıyla ilgili sorular yöneltilir. Görüşleri, deneyimleri öğrenilmek istenir. Anılarının paylaşılması sağlanır. Böylece, söyleşiler yoluyla bilim ve sanatın gelişmesine katkı sağlandığı gibi sanatçıyla eserleri arasındaki bağlar da gün ışığına çıkarılır. Bilim insanı ve sanatçının makale, eserlerine yansıtamadığı duygu ve düşünceler gözler önüne serilir. Bir bilim insanı veya sanatçıyla hayatının çeşitli dönemlerinde yapılan birçok söyleşiyi bir araya getiren edebî ürünlere “nehir söyleşi” denir. Nehir söyleşiler, özgeçmiş/biyografilerin daha ayrıntılı, naif şekilleridir bir bakıma.
Kültür ve Turizm Bakanlığında halk kültürü/folklor hizmetlerinin kuruluş ve gelişmesi dönemlerinde Enstitü Müdürü, Daire Başkanı, Genel Müdür unvanlarıyla uzun yıllar hizmet vermem, 65 kitap ve birçok makale, yazı yayımlamam dolayısıyla benimle de bir hayli söyleşi yapıldığını, bibliyografyamı taradığımda memnuniyetle gördüm. Söyleşilerin bir bölümü dergi adına, çoğu da şahıslar tarafından yapılmıştır. Bu söyleşiler, yayım tarihi sırasına göre şunlardır:
- Ali İhsan Çetin; “Nail Tan’la Folklor Üzerine Mülakat”, Pınar, S 64, 1981, s.33-38.
- Folklor dergisi; “Nail Tan ile Söyleşi” Folklor, S 32-33, 6-9/1984, s. 41-42.
- Tarla dergisi; “Nail Tan ile Folklor Üzerine”, Tarla, S 3, 1989, s.11-12.
- Sabri Koz; “Nail Tan’la Edebiyat, Halk Kültürü ve Hayat Ekseninde Dün, Bugün ve Yarın Üzerine Bir Konuşma”, Nail Tan’a Armağan, Ankara 2011, s.31-50. Kültür Ajans Yayınları:103.
- Hayrettin İvgin; “Nail Tan’la Türk Folkloruna Hizmetleri Hakkında Röportaj”, Bilimsel Eksen, S 13, Sonbahar 2014, s.109-124.
- Harun Ünlü; “Nail Tan’la Söyleşi”, İstamoni, S 160, 7 Nisan 2016, s.1,10.
- Ülkü Önal; “Nail Tan ile Söyleşi”, Kültür Çağlayanı, S 45, 7-8/2017, s.38-41.
- Dr. Serpil Aygün Cengiz-Meryem Karagöz-Zeynep Karacagil; “Nail Tan ile Folklor Üzerine Görüşme”, Folklor/Edebiyat, S 93, 2018/1, s.233-258.
- Akpınar dergisi (İsmail Özmel); “Nail Tan’la Söyleşi”, Akpınar, S 88, 4-5/2020, s. 12-17.
- Abdullah Demirci; “Nail Tan ile Atasözleri ve Deyimler Üzerine Söyleşi”, Kültür Evreni, S 40, Sonbahar 2020, s.138-143.
- Abdullah Demirci; “Nail Tan ile Türk Halk Bilimi Üzerine Sohbet”, Bilimsel Eksen, S 31, Yaz-Sonbahar 2020, s.139-147.
- Abdullah Demirci; “Nail Tan ile Biyografi Yazarlığı Üzerine Sohbet”, Biyografi Analiz/3, İstanbul 2020, s. 113-115 Kitap Yurdu Yayını.
Görüldüğü üzere benimle yapılan söyleşilerin sayfa tutarı 100’ü bulmaktadır. Bu da “nehir söyleşi” demeye hak kazanan bir sayıdır. Yayımlanmış bu söyleşilerin yanı sıra 2016 yılında İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Öğretim Üyesi Dr. Eray Cömert ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü elemanlarınca kamerayla kaydedilen iki söyleşi daha yapılmıştır (2016, 2017). Bakanlığın kaydında, Bakanlıkta folklor/halk kültürü hizmetleri biriminin kuruluş ve gelişmesini üç buçuk saat anlattım. Daire Başkanı Ayşe Terzi başkanlığında bir araştırmacı grubunun sorularını cevaplandırdım.
2019 yılında DTCF Halk Bilimi Bölümünde verdiğim aynı konudaki dersin kamera kayıtlarının bir bölümü de iznim üzerine Youtube’da yayımlanmaktadır.
Allah ömür verdiği ve sağlığımız engellemediği takdirde söyleşileri sürdürüp yaşadığımız tecrübeleri aktarmaya devam edeceğiz…
NAİL TAN
