Türkiye Cumhuriyeti tarihi, denizcilik Tarihi alanlarındaki araştırmalarıyla tanınan Üniversite Öğretim Üyesi, Gazeteci, Yazar Dr. Erol Mütercimler’in bir kitabı yaklaşık beş yıldır kitaplığımda duruyordu. Türkiye’nin gündemi ve Kastamonu’yla doğrudan ilgili kitaplar dolayısıyla bir türlü kapağını kaldıramamıştık. Rahmetli dostumuz Turgut Özakman’ın Şu Çılgın Türkler adıyla yayımlanan, baskı rekorları kıran eserine benzediğini tahmin ediyorduk adına bakarak. Oysa öyle değilmiş, bir tarih araştırmasıymış:
Erol Mütercimler; Onlar Bizim İçin Öldüler/Bu Vatan Böyle Kurtuldu, 4.bs., İstanbul 2005, 725 s. ALFA Yayınları.
Beşiktaş Deniz Müzesinde müdürlük de yapan Dr. Mütercimler (d.1954 Kars), çok sayıda tarihî araştrmaya, esere imzasını atmış bir uzman, tarihçi. Eserlerinden birkaçını sayalım: Destanlaşan Gemiler: Hamidiye, Yavuz, Alemdar, Nusrat (1987), Millî Mücadele’nin Kahraman Gemisi Alemdar (1989), Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Bilinmeyen Yönleri (1990), Sultan Osman (M. Kemal Öke’yle, 1991), Ertuğrul Faciası (1993), İstiklal Harbi’nde Sovyet Yardımları, Kurtuluş Savaşı’nda Denizden Gelen Destek (1997), İmparatorluğun Çöküşüne Denizden Bakış/Çöküşün Son On Yılı: 1912-1922 (2003), Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası (2004), Kadınlar Gemiler Otomobiller (2004), Kurtuluş Savaşı’na Denizden Gelen ve Kuvâyımillîye Donanması (2004), Gelibolu 2015/Korkak Abdul’dan Coni Türk’e (2005), Satılık Ada Kıbrıs (2007), Fikrimizin Rehberi Gazi Mustafa Kemal (2008), Aynadaki Tarih (2010), 1922 Mudanya Mütarekesi-Diplomasi Savaşı (2013), Büyük Kumpas Ergenekon (2014).
İlk baskısı 1922 yılında yapılan, daha sonra geliştirilerek yeni basıları yapılan kitabın gördüğümüz baskısı, 2005 tarihli 4. baskısı. Önsöz (Prof.Dr. Toktamış Ateş) ve yazarın üç baskı için Sunuş ve Öngiriş yazılarından sonra 7 bölüm ve Kaynakça’dan oluşuyor. Sadece bölüm başlıklarını verip eserin Kastamonu’yla ilgisine geçmek istiyoruz:
I.Bölüm: I. Dünya Savaşı ve Avrupa ile Osmanlı’nın Durumu
II.Bölüm: 1919’da Askerî ve Siyasi Durum
III.Bölüm: 1920 Yılı Askerî ve Siyasi Genel Durum
IV.Bölüm: 1921 Yılı Askerî ve Siyasi Genel Durum
V.Bölüm: 1922 Yılı Askerî ve Siyasi Genel Durum
VI.Bölüm: 1923 Yılı Askerî ve Siyasi Olaylar
VII.Bölüm: Ekler
- Ticari Denizciliğimiz ve Kurtuluş Savaş’ında Sivil Denizcilik Şirketleri
- Millî Mücadele’de Karadeniz’deki Başlıca Kahramanlık: Alemdar Destanı
- Ulusal Savaş Boyunca Yapılan Toplu Taşımalar
Eser, İstiklal Savaşı’mıza denizcilik faaliyetleri yönünden bakmaktadır demiştik. Kara savaşlarıyla ilgili çok sayıda eser yazıldı ama deniz harekâtları en ayrıntılı şekilde Dr. Mütercimler tarafından incelendi denilebilir. Deniz KK’de görev yapması, ders vermesi, belgelere kolay ulaşabilme imkânı eserin ortaya çıkmasını kolaylaştırmıştır.
Kitabın birçok yerinde İnebolu, Cide’den söz edilmektedir. Özellikle III.Bölümde “İnebolu ve Kastamonu Dolaylarında Lojistik Destek Hareketleri” altbaşlığı çerçevesinde (s.241-259) 18 sayfa kadar önemli bilgi bulunmaktadır. Günümüzde İnebolu-Ankara İstiklal Yolu olarak tescil edilen yolun önemi vurgulanmıştır. Nurettin Peker ve Mustafa Necati’nin (Kastamonu İstiklal Mahkemesi Başkanı) yazdıklarının yanında başka kaynaklar da kullanılmıştır. Söz gelimi; “İnebolu’dan Anadolu’ya Dağılan Kadınlar” (s.248-259) altbaşlığıyla verilen bilgiler çok ilginçtir. Bu bölümde Ata’nın akrabası olup ona İstiklal Savaşı yıllarında hizmet eden, ümitsiz aşkı sonucu intihar eden Fikriye Hanım ve kahraman Kara Fatma İnebolu yolunu kullanan kadınlardan sadece ikisidir. Bu kitap öncesinde bilmiyordum doğrusu… Şimdi bize “İnebolu Ankara İstiklal Yolu’nda Yürüyenler 33 ve 34” yazılarını Kara Fatma ve Fikriye Hanım için yazmak farz oldu. Zaferler ayında bekleyiniz.
İnebolu’dan Ankara’ya cephane nakli sırasında yaşananlar, Sovyet Rusya’dan gelen silah ve cephanenin bir bölümünün İnebolu üzerinden nakli, Karadeniz kıyılarında Rum Pontus ihaneti gibi İnebolu, Cide adının geçtiği paragraf, cümlelere rastlamaktayız kitapta. Sonunda yer adları dizininin bulunmaması dolayısıyla ayrıntılı bilgi veremediğimiz için üzgünüz.
Kitabın akasındaki zengin Kaynakça’da Hüsnü Açıksöz ve Dr. Mustafa Eski’nin kitaplarını da görmek isterdik.
Dr. Erol Mütercimler’in eseri, mutlaka Kastamonu Üniversitesinde görevli tarih öğretim üyelerinin süzgecinden geçmiştir. Tarihçiler dışında, haberdar olmayanlara okumalarını içtenlikle tavsiye ederiz… Bu Vatan Böyle Kurtuldu.
NAİL TAN
