Tosyalı şair, yazar, edebiyat öğretmeni, dergi yayımcısı İsmail Ergi (1930-2002) hakkında bir önceki yazımızda ayrıntılı bilgi vermiş, Değişen Kafa kitabını tanıtmış, şiir kitaplarını da inceleyip değerlendireceğimizi belirtmiştik. Bu çerçevede. değerli dost Mustafa Bektaşoğlu vasıtasıyla temin ettiğimiz İnsan Gerçeğine Uyanmak kitabı üzerinde duracağız.
İsmail Ergi; İnsan Gerçeğine Uyanmak, Ankara 1985, 61 s., 3. Yeni Yayınları.
1960 yılından itibaren şiir yazıp yayımlamaya başlayan Ergi, 1975 sonrasında İkinci Yeni Şiir akımına tepki olarak anlamlı şiire yönelen bazı şairleri bir araya getirerek Üçüncü Yeni akımının gelişmesine katkıda bulunmuştur. 1984 Nisan ayında yayımlamaya başladığı 3.Yeni dergisinde dönemin güçlü şairlerini bir araya toplamayı başarmıştır.
Kitabın başındaki sunuş yazısında şiir konusundaki sanat anlayışını şu cümlelerle açıklamaktadır (s.3):
“Ben sanat eserlerinin özünde daima şu iki evrensel gerçeği ararım: Akıl ve aşk.
Eğer, insan evrensel aklın çekirdeği ve sanat evrensel zevkin eseri ise, gerçek şiir de ‘evrensel şiir’dir.
Bilim ve teknoloji kendi alanındaki araştırmaları yaparken şiir sanatı da insanla evrensel akıl arasındaki akışın sesini vermeye çalışır.
Şiir bir anlam mimarisidir. Esyayı ve olayları anlatırken bile, onların kâinat içindeki yerlerini, kanunlarını, yaratılışlarındaki gayeyi vermeye çalışır.
Üçüncü Yeni, şiirin bir anlam ve söyleyiş sanatı olduğunu vurgulamaktadır.”
Şair, bu bakış açısı doğrultusunda şiir sanatında uyguladığı ilkeleri 8 madde altında açıklamaktadır (s.10-11). Bu ilkeler uzun olduğundan sadece birkaçından bazı cümleler vermekle yetineceğiz:
- Sanat hürdür. Onu kesin ve öldürücü kurallara bağlamak doğru değildir.
- Her şiir, kendi dilinde doğar.
- Kafiye/uyak anlam mimarisinin harcıdır.
- Şiir, anlam ve akla dayanmak, dilin mantığında vücut bulmak zorundadır.
- Mısra esastır.
- Kelime seçme ve kullanma zevki, şairliğin başlıca göstergesidir.
- Türk şiirinin kaynağı millî kültürümüzdür.
- Şiir bir anlatım tarzıdır, toplumla içiçedir. Gerçek şiir, insanlarda barış içinde birarada yaşama zevkini yaratan şiirdir.”
Kitapta 32 şiir bulunmaktadır. Şairi saygıyla, rahmetle anarken yazımızı iki kısa şiiriyle sonlandırıyoruz. Ruhu şad olsun!
Kördüğüm
1 2
A’dan Z’ye çilemiz Yanıyor yalım yalım
Bağlanmış düğüm düğüm Her ilmikte bir dalım
Her ilmikte birimiz Alevde kaldı alım
Sanki birer kördüğüm Sarım diye gördüğüm
3 4
Soluklar verdi mola Anladım ki yanacak
Sönerse ateş n’ola Her düğümde bir ocak
Açıldı yumak yola Külü yerde kalacak
İplik iplik ördüğüm Açılmadan kördüğüm
(s.44)
Onlar ki
Onlar ki bir ömür yatıp giderler
Hayatı bir pula satıp giderler
Gönülden silerek Tanrı aşkını
Binlerce günaha batıp giderler
Gözleri hakikat nedir görmez de
Doğruyu yanlışa katıp giderler
Alırlar âhını bunca yetimin
Çığlığa kahkaha atıp giderler
Şeytan fikrini haktan sanırlar
Aklı da bir pula satıp giderler
Doğmadan ölürler bir taş misali
Kalbi de sineden atıp giderler
Vah ona binlerce eyvah ona ki
Toprağa öylece yatıp giderler
(s.58)
NAİL TAN
