İYOTUN HAYATIMIZDAKİ DEĞERİ

İyot, yaşam için önemli olan minerallerden biridir. Başlıca deniz suyunda bulunurken, bitkisel ve hayvansal ürünlerde de mevcuttur. İnsan vücudunda ise yaklaşık 20-30 mg kadar iyot bulunmaktadır. Bunun %75’i tiroid bezinde, kalanı ise kan, süt salgılanan bezler, mide mukozası ve diğer dokulardadır.

İyot Yetersizliği

İyot, toprağın yüzey kesimlerinde yoğunlaşmaktadır. Dağlık ve kayalık bölgelerde su ve toprak az miktarda iyot içermektedir. Türkiye’nin engebeli olması, dağlık bölgelerinin yoğunluğu ve Türkiye’de deniz ürünlerinin yetersiz tüketimi nedeniyle ülkemizde iyot yetersizliği yaygındır. Guatr ise bilindiği üzere iyot yetersizliğine bağlı oluşan bir hastalıktır. Guatr hastalığı en fazla Karadeniz bölgesinde ( özellikle Kastamonu, Rize, Ordu, Zonguldak, Artvin, Trabzon illeri) görülmektedir.

İyot Yetersizliği Belirtileri ve Hastalıkları

1. Soğuğa karşı hassasiyet
2. Kuru cilt
3. Kan lipid (yağ) değerlerinde yükselme
4. Beyin fonksiyonlarında bozulma
5. Guatr (tiroid bezindeki büyüme)
6. Hipotiroid (tiroid hormonlarının az üretilmesi)
7. Hipertiroid (tiroid hormonlarının fazla üretilmesi)
8. Kretenizm (bebek ve çocuklarda görülen hipotiroid)

İyot Yetersizliği Sonucunda Neler Olur?

1. Tiroid bezinin boyun bölgesinde büyümesi sonucu “guatr” hastalığı oluşur.
2. Yine aynı şekilde yetişkinlerde hipertiroid ve hipotiroid gibi tiroid bezi hastalıkları oluşur.
3. Üreme sisteminde bozukluklar meydana gelir.
4. İyot yetersizliği olan gebelerde bu yetersizlik bebeğe de yansır. Bebekte fiziksel ve zihinsel gelişim gerilikleri gözlenir.
5. Ek olarak gebelerde düşük ağırlıklı doğumları, ölü doğum riskini ve düşük riskini artırır.
6. Çocuklarda öğrenme güçlüğüne sebep olur. Buna bağlı okul başarısızlıkları gözlenir.

• İyot yetersizliği yetişkinlere kıyasla çocuk ve bebeklerde daha büyük sorunlara yok açmaktadır. Buna ek olarak ne yazık ki dünyada 20 milyondan fazla çocuğun, iyot yetersizliğine bağlı nörolojik problemlerinin olduğu tespit edilmiştir.

Guatrojenik Besinler

Guatrojenik besinler, alınan iyotun kullanılmasını ve depolanmasını önler. Bu nedenle iyot yetersizliği görülen bireylerde bu besin grubu tüketilmemelidir. Sağlıklı bireylerin tüketmesinde sakınca yoktur. Guatrojenik besinler; ıspanak, şalgam, karnabahar, brokoli, kara lahana, brüksel lahanası, turp, mısır, şeftali, yer fıstığı, armut, çilek, badem, böğürtlen, soya sütü, tofu ve soya fasulyesidir.

İyot Kaynakları

1. En zengin kaynakları deniz ürünleridir. Deniz balıklarında, tatlı su balıklarına kıyasla daha fazla iyot bulunur. İyot yetersizliğinden korunmak için haftada 2 kez mutlaka balık tüketilmelidir.
2. Su
3. Hayvansal ürünlerde bulunan iyot ise hayvanların beslenmelerine bağlı olarak değişir. İyottan zengin yemlerle beslenen hayvanların yumurta ve sütleri de iyottan zengin olur.
4. Sebze ve tahıllarda da bir miktar bulunmaktadır. İçerdiği iyot düzeyi, yetiştikleri toprağın iyot düzeyiyle ilişkilidir.
5. Yeterli iyot almanın en rahat yollarından biri de “iyotlu tuz” tüketimidir. Fakat, yüksek dozda tuzun vücutta oluşturacağı olumsuz etkiler nedeniyle günde 6 gram tuzun üstüne çıkılmamalıdır.

Tuzun Saklama Yöntemi

İyot bulunduğu ortamdan hemen etkilenen bir mineraldir. Bu nedenle tuzlar koyu renkli, ışık geçirmeyen tuzluklarda ve serin ortamlarda barındırılmalıdır.

Başta bebek/çocukların zihinsel gelişimi ve buna ek olarak tüm bireylerin sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürebilmesi için iyot tüketimine dikkat edilmesini önerir, sağlıklı günler dilerim.

Dyt. LADEN HEKİMOĞLU