Geçtiğimiz hafta köşemizde yayımlanan birinci yazımızda; küresel salgın/pandemi koronavirüsün günlük yaşantımızı baştan ayağa değiştirdiği gibi basın yayın, sosyal medya, eğitim ve kültür dilimizde de fırtına, deprem benzeri etkilerinin görüldüğünü belirtmiş, bu konuda bazı örneklere yer vermiştik. Aradan geçen bir hafta içinde, evdeki sınırlandırılmış, kısıtlı yaşam çerçevemizde ulaşabildiğimiz yazılı ve görsel kaynaklarla yaygın, başka kelime/sözcük ve terimlerin daha kullanıldığını gördük. Öyle anlaşılıyor ki, aşı ve etkili ilaçlar bulununcaya kadar, uzun bir süre koronavirüs dili ve edebiyatı gündemimizdeki yerini koruyacağa benziyor.
Koronavirüs dili ve edebiyatında; sağlık, ekonomi, eğitim ve iletişimle ilgili terimler başı çekmekte. Bunların çok azı Türkçe. İngilizce kökenli olanlar, yarı İngilizce yarı Türkçe yapıdakiler ise çoğunluğu oluşturmakta. Korona salgınının yarattığı yeni atasözü ve deyimlerden de yıl sonunda söz edebileceğimize inanıyoruz. Fıkra, karikatür ve mizah yazılarının doğuş hızına yetişmek mümkün değil artık. Yılmaz Erdoğan’ın “Sosyal Mesafe” adlı bir film senaryosu yazdığını, 4 Mayıs 2020 tarihli gazetelerde okuduk ve hiç şaşırmadık. Karantina günleri sonrasında ne kadar çok hikâye ve roman ortaya çıkacak? Hep birlikte göreceğiz.
3-8 Mayıs tarihleri arasındaki taramalarımızda bakınız koronavirüs diliyle ilgili başka hangi sözcük/kelime ve terimlerle karşılaştık?
Aktif hasta, aktif vaka, antikor testi, asemptomatik, aşı, ardışık ozonlama
Bağışıklık sistemi, bağışıklık pasaportu, baz fiyat, biyoteknoloji, biyoteknolojik ilaç, borpolis
Cerrahi maske
Dijitalleşme, dijital abone, dijital edisyon, dijital gazete, dijital sanat, dijital spor, dijital satranç
EBA asistan, egzersiz, ekonomi istikrar kalkanı, empati, etil alkol
Galoş, genetik, glutatyon
Hayalet (gizli) taşıyıcı, hidrojen peroksit, hijyen kiti/seti/paketi, hijyen tüneli, hijyenik hayat/yaşantı
İl Hıfzısıhha Kurulu, inaktif, interaktif yayın, invazivventilasyon, işsizlik sigortası fonu
Karavan turizmi, kargo, kargo uçağı, kısa çalışma ödeneği, korona müfettişi, komorbidite, koronavirüs diplomasisi, koronavirüs sertifikası, Kontrollü Sosyal Hayat Dönemi, kritik eşik (günde 1000 vaka)
Manipilasyon, manipülasyon medyası, metabolizma, mikrobiyoloji, mikroskop, monitör, motivasyon, mücbir sebep, multidisipliner
Negatif basınç, negatif stres, normalleşme kriterleri, normalleşme takvimi
Online doktor, online spor
Pozitif stres, proteaz
Randevulu berber/kuaför, remdesivir (ilaç), risk, risk grubu
Salgın/korona ekonomisi, seyahat kısıtlaması, seyahat izin belgesi, siber virüs, siber sigorta, sıfır tolerans manifestosu, sosyal medya virüsü, sosyal destek paketi, spekülasyon, stok, stres, sterilize etmek, steril, sürü bağışıklığı
Tedavi protokolü, temas zncirini tespit/filyasyon, T lenfosit, tıbbiekipman, tulum, turizm koronavirüs sertifikası.
Uyku ritüeli, UV ışını
Ücretsiz izin, üçüncü dalga
Viral yük, virüsle yaşama dönemi, virütük enfeksiyon
Yaşlıları mobilize etmek, yardım paketi, Yeni Normal, yürüme mesafeli sokağa çıkma izni
Zoom, zoom partisi
İlk yazımızdaki sloganlara, kalıplaşmış sözlere ek bazı tepitlerimiz de oldu:
Birlikte kazanacağız. Evde kal (şehir, ilçe adı)!
Dene, bekle, gör.
Dene, gör, karar ver.
Eskisi kadar yakın olamayız.
Evde kal, sporsuz kalma!
Maskesiz çıkma (şehir, ilçe adı)!
Virüs uzun süre bizimle kalacak.
Sağlıklı kalın, virüssüz kalın, sevgisiz kalmayın…
NAİL TAN
