Kastamonu’nun mimari kültürel mirası konusunda en önemli araştırmaları yapan bilim insanlarının başında gelir Prof.Dr. Kutgün Eyüpgiller (d. Ankara 1962). Mayıs 2018 ayından bu yana İstanbul Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanlığı görevini başarıyla sürdürmektedir.
Galatasaray Lisesi (1981), Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü mezunu (1986) Eyüpgiller, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsünde restorasyon dalında yüksek lisans (1988) ve doktora yaptı (1995). Doktora tezinin başlığı “Kastamonu Kent Tarihi (Fiziksel Gelişim, Anıtsal Yapıları ve Konutları”) idi. İTÜ Mimarlık Fakültesi Restorasyon Ana Bilim Dalında Araştırma Görevlisi (1992-1998) olarak başladığı akademik hayatında 1998’de Yrd.Doç., 1999’da Doçent ve 2009 yılında da Profesörlüğe terfi etti. Kültür ve Turizm Bakanlığının Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunda 2006-2015 yılları arasında görev yaptı.
Prof.Eyüpgiller’in Kastamonu mimari mirasıyla ilgili bilimsel çalışmaları doktora tezinin ardından da devam etti. “İnebolu Türk Ocağı Restorasyon Projesi” ile 2006 yılında KTB I. Ulusal Mimarlık Koruma Ödülleri çerçevesinde “Sivil Mimarlık Örneği Restorasyon Projesi Ödülü”ne layık görüldü. Ayrıca, Kastamonu Toprakçılar Konağı Restorasyon Projesi (T. Barlık ve B. Başarır’la), Kastamonu Çifte Hamam Restorasyon Projesi (C. Altun ve T. Barlık ile) de onun imzasını taşımaktadır.
Değerli öğretim üyesinin Kastamonu’yla ilgili kitap ve makalelerinden bazılarını da sayalım:
- Kitapları:
- Bir Kent Tarihi: Kastamonu (Doktora Tezi), İstanbul 1999, Eren Yayıncılık
- Mimari Koruma Üzerine Makaleler, İstanbul 2019, 299 s.
- Makaleler:
- “Bir Küçük Anadolu Kentinde Batılı İmar: Kastamonu Örneği” Arradamento, S 1994/12, s.115-119.
- “1925 Yılndan Günümüze Kastamonu’da İzlenen Planimetrik Değişim ve Kaybolan Mimari Miras”, Dr. Doğan Kuban’a Armağan, İstanbul 1996.
- “Kastamonu’da Geleneksel Konut Mimarisi ve Korunması”, Yapı, S 184, 3/1997, s.64-70.
- “Kastamonu Geleneksel Konut Dokusunda Açık Sofalı Sivil Mimarlık Örnekleri ve Kültürel Miras Olarak Korunabilirliği”, Celâl Esad Arseven Anısında Sanat Tarihi Semineri/7-10 Mart 1994, İstanbul 2000, s.154-161.
- “Kastamonu’nun Mimari Mirası ve Koruma Sorunları”, Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Kastamonu 2001, s.389-400. Kastamonu Valiliği Yayını.
- “Kastamonu Toprakçılar Konağı Restorasyon Projesi” (T. Barlık ve B. Başarır ile), Mimarist, S 5, Bahar 2002, s.101-108; Mimari Koruma Üzerine Makaleler, İstanbul 2019, s.59-68.
- “Geleneksel Kastamonu Evleri”, Üsküdar’a Kadar Kastamonu (Ed. Lütfü Seymen), İstanbul 2008, s.129-155. YKY.
- “Kastamonu’da 19. Yüzyıl Kamu Yapıları” (M. Topçubaşı ile), Üsküdar’a Kadar Kastamonu (Ed. Lütfü Seymen), İstanbul 2008, s. 179-215. YKY.
- “İnebolu Türk Ocağı Röleve, Restitüsyon ve Restorasyon Projeleri”, Mimarlıkta Malzeme, S 13, Yaz 2009, s.69-83; Mimarı Koruma Üzerine Makaleler, İstanbul 2019, s.133-143.
- “Koruma’nın Tarihî Yapıya Çağdaş Ek Boyutu: Kastamonu Çifte Hamam Örneği”, (C. Altun ve T. Barlık’la), Mimarlıkta Malzeme, S 10, Güz 2008, s.56-76; Mimari Koruma Üzerine Makaleler, İstanbul 2019, s.95-107.
- “Kastamonu’nun Tarihî Dokusu ve Mirası”, 81 İlde Kültür ve Şehir: Kastamonu, İstanbul 2018, s.71-85. Kastamonu Valiliği Yayını.
Hâlen İstanbul Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Kemal Kutgün Eyüpgiller’in Metin Boyacığolu kanalıyla elimize geçen Mimari Koruma Üzerine Makaleler adlı 2019 yılında İstanbul’da yayımlanan kitabında, değerli öğretim üyesinin seçtiği, alanda görev alacak, hizmet verecek mimar, akademisyen, yüklenicilerin okumalarında büyük yarar sağlayacakları 21 makale yer almaktadır. Bu makalelerin üçü doğrudan Kastamonu mimari eserleriyle ilgilidir ve yazımızın makaleler bölümünde gösterilmiştir. Sayın Eyüpgiller, “Sunuş”unda (s.1) kitabı yayımlayış amacını şöyle açıklıyor:
“Bu kitapta yer alan 21 makale ve bildiri metni, uzun bir süreci kapsayan çalışmaların ürünleri arasından seçilmiştir. 1986 yılında itibaren tek yapı restorasyonu ve kentsel koruma boyutlarında biçimlenen mesleki faaliyetlerimin önemli bir bölümümü anıtsal ve sivil mimarlık ürünlerinin belgelenmesi, analizleri ve restorasyon projeleri oluşturmuştur. ……
Çeşitli dergi ve bildiri kitaplarında basılan bu araştırma metinlerine araştırmacıların ulaşmakta zorluk çektiklerinin ortaya çıkması bu makale ve bildirileri bir tema çerçevesinde derleme fikrini doğurmuştur…..
1964 tarihli Venedik Tüzüğü’nün 16. maddesinde belirtildiği üzere koruma alanında gerçekleştirilen çalışmaların yayımlanması esastır. Venedik Tüzüğü’nün bizlere yüklediği bu görevi kendi hesabıma büyük ölçüde yerine getirdiğim duygusuyla bu kitapta yer alan çalışmalarımın konuyla ilgilenenlerin araştırmave kariyerlerine ışık tutacağı ümidini taşıyorum.”
Prof.Eyüpgiller’in kitabında yer alan, Kastamonu dışında ele alıp korunması için çalıştığı diğer mimari eserler şunlardır: Trabzon Kızlar Manastırı, İstanbul Bedevi Şeyh Hüseyin Tekkesi, Bursa Yıldrım Bayezid Darüşşifası, Kandilli Adile Sultan Sarayı, Bursa Irgandı Köprüsü, İstanbul II. Bayezid Hamamı, İstanbul Ahi Çelebi Camisi, Darıca Eski PTT Binaları, Bursa Sümbüllü Bahçe Konağı ve Müştemilatı, İstanbul Yusuf Paşa Sıbyan Mektebi, İstanbul Şah Sultan Camisi, Rumelifeneri (İstanbul) Kalesi, İstanbul Poyraz Kalesi, İstanbul Karadeniz Boğazı Kaleleri ve Garipçe Kalesi, İstanbul Süleymaniye Külliyesi, İstanbul Damatris Sarayı, İstanbul İstinye Köprüsü, İstanbul Bezm-i Âlem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi Prof. Frank Anfisi.
Kastamonu dostu, mimari mirasın korunması konusunda çırpınıp çabalayan bilim insanı Prof.Dr. Kemâl Kutgün Eyüpgiller’e sevgi ve saygımızın derecesi tarif edilemez… Ömrü uzun, çalışmaları ebedî olsun!
NAİL TAN
