İnflamatuar bağırsak hastalıkları; bağırsağın akut ve kronik iltihabı olarak tanımlanmaktadır. Genelde 15-30 yaşları arasında rastlanmaktadır. Kadın ve erkek cinsiyetler bu hastalıktan eşit olarak etkilenmektedir. Akut ve kronik formlarının her ikisinde de malignite (kanserleşme) riski mevcuttur. Özellikle kronikleşmesi ile birlikte kanser tetiklenmektedir İnflamatuar bağırsak hastalıklarının 2 türü bulunmaktadır; crohn ve ülseratif kolit. Bu yazımda “ülseratif kolit nedir?” bundan bahsedeceğim.
Ülseratif Kolit Nedir?
Bağırsağın bölümleri olan rektum ve kolonun özellikle sol kısımlarının iltihaba uğraması ve ülserleşmesi (yara oluşumu) ile oluşmaktadır. Bazen tüm kolonda da rastlanabilir.Hastalıklı olan bölge ile olmayan bölgeler arasında keskin bir sınır mevcuttur. Her yaşta gözlenebilmektedir ancak en sık 20-30 yaşları arasında rastlanır. Her ırk ve cinsiyette rastlanabilir.
Oluşum Nedenleri Nelerdir?
Hatalı beslenme, sık antibiyotik kullanımı, sık ağrı kesici kullanımı, doğum kontrol hapları, genetik, stres, sürekli seyahatler ve sıcaklık değişimlerine bağlı bağırsak problemlerinin devamlılığı, bağışıklık sistemi bozuklukları.
Belirtileri Nelerdir?
- Kanlı ve iltihaplı diyare (ishal)
- Karın bölgesinde kramp şeklinde ağrı
- Yüksek ateş ve terleme
- Karın bölgesinde hassasiyet
- İshale bağlı sıvı ve elektrolit kayıpları
- Kanamaya bağlı anemi ve B12 eksikliği
- Kilo kaybı
- İştahsızlık, bulantı, kusma
Beslenme Tedavisi
- Az posalı beslenilmelidir. Posa, ülserli bölgelerde tahrişe neden olabilmektedir. Az posalı beslenmeyi sağlayabilmek için ishalin olmadığı dönemlerde çok iyi pişmiş kabak, pazı, ıspanak, bezelye, semizotu, ebegümeci, taze fasulye ya da bamya gibi posası az sebzeler tüketilebilir. İshalin aktif olduğu dönemlerde ise sadece haşlanmış patates ve havuç tüketilmelidir. Meyve tercihi az posalı olan kabuksuz elma, kabuksuz şeftali ve muzdan yana olmalıdır.
- Yüksek liften dolayı tam buğday, çavdar, yulaf, kepek ve siyez unu yerine beyaz un tercih edilmelidir.
- Kurubaklagiller (mercimek, kuru fasülye, barbunya, nohut, bulgur gibi) olabildiğince az tüketilmelidir. Bunların yerine pirinç, şehriye, makarna, erişte, kuskus, beyaz ekmek tercih edilmelidir.
- Yüksek enerjili ve proteinli beslenilmelidir. Protein, yara iyileşmesine yardımcı olacaktır. İştah ve kilo kaybından dolayı ise yüksek enerjili beslenme tercih edilmelidir.
- Az yağlı beslenilmelidir. Bunun için kızartmalardan tamamen uzak durulmalıdır. Etler az yağlı tercih edilmelidir ve yüksek doz kırmızı et tüketilmemelidir. Kızartma yerine ızgara ya da fırında pişirilmelidir. Sakatatlar, sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş etler asla tüketilmemelidir. Günde 1 yemek kaşığı yağın üzerine çıkılmamalıdır.
- Beyaz peynir, kaşar peynir ve lor peyniri hariç diğer peynirler yağ içeriği yüksek olduğu için tercih edilmemelidir.
- Un çorbası, pirinç çorbası, yayla çorbası, acısız tarhana çorbası ve şehriye çorbası tercih edilmelidir. Özellikle hazır çorbalardan tamamen uzak durulmalıdır.
- Protein içeriği bakımından yumurta tüketilebilir fakat haşlanmış tercih edilmelidir. Kızartma tüketilmemelidir.
- Öğünler az ve sık olmalıdır.
- Vitamin ve mineral içeriği zengin beslenilmelidir.
- Laktoz intoleransı olan hastalar sütten uzak durmalıdır, toleransına göre yoğurt tüketilebilir.
- Acılı ve bol baharatlı ürünler, çok soğuk ya da çok sıcak besinler, alkollü içecekler, koyu çay ya da kahve tüketimi tahriş edicidir. Tüketilmemelidir.
- Salça, soslar, kuruyemişler, kuru meyveler, sirke, ketçap, hardal, pul biber, karabiber, bulyonlar, et suları tüketilmemelidir.
- Omega 3 tüketimi iltihabı azaltıcı etki gösterecektir. Bu nedenle haftada 2 kez balık tüketilmelidir.
- Sükroz dediğimiz şeker, bakteriler için besiyeridir. Bu şekilde ishali de tetikler. Bu nedenle olabildiğince düşük şekerli beslenilmelidir.
- D vitamini; bağırsak iltihaplarında iyileştirici etki göstermektedir. Bu nedenle D vitamini takviyeleri ülseratif kolitte etkili olabilmektedir. D vitamininden zengin besinler; kılıç, somon, tuna, sardalya, yumurta sarısı ve peynirdir.
Ayrıca uzun süreli hastalıklarda mutlaka düzenli aralıklarla kolonoskopi yapılması ve biyopsi alınması önerilmektedir.
Sorularınız için [email protected] adresinden bana ulaşabilirsiniz. Beslenme önerilerimi dikkate almanızı tavsiye eder, sağlıklı günler dilerim.
Dyt. LADEN HEKİMOĞLU
