20 Nisan 2020 tarihinde kuruluşunun 135. yıl dönümünü kutlayarak olanAbdurrahmanpaşa Lisesinde 1916-1917 yılları arasında müdürlük ve edebiyat öğretmenliği, 1919-1920 yılları arasında da ilimizde Maarif Müdürlüğü/Millî Eğitim Müdürlüğü yapan şair, yazar Mehmet Behçet Yazar, şehrimize çok önemli bir kültür hizmetinde bulunmuş, değerli bir armağan vermiştir. Lisemizin kuruluş yıl dönümü dolayısıyla bu armağandan bir nebze söz etmek istiyoruz. Önce M. Behçet Yazar’ı kısaca tanıyalım:
1890 yılında Osmanlı toprağı Halep’te doğan Yazar, Selanik İdadisi (1906) ve İstanbul Hukuk Mektebini (1910) bitirdi. Şiir yazma kabiliyeti yüksekti. Fecr-i Âti edebiyat topluluğu şairleri arasında yer aldı. Çeşitli liselerde edebiyat öğretmenliği, müdürlük, millî eğitim müdürlüğü, MEB müfettişliği görevlerinde bulunduktan sonra 1951 yılında emekliye ayrıldı. 2 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul’da öldü. Şiirlerini Erganun (1911) ve Yumak (1938) kitaplarında topladı. Genç Şairlerimiz ve Eserleri (1936), Genç Romancılarımız ve Eserleri (1937), Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı (1938) diğer basılmış eserleridir.
Bizi ilgilendiren eseri ise birinci baskısı 1925 yılında Arap harfleriyle Millî Eğitim Bakanlığı Kültür/Hars Dairesi Başkanlığınca yapılan Kastamonu Âsâr-ı Kadîmesi/Kastamonu Eski Eserleri’dir. Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Kuruluş Yıl Dönümü faaliyetleri çerçevesinde, Enis Yeter Bey’in Valiliği döneminde Musa S. Cihangir tarafından yeni Türk alfabesine aktarılarak ve kısmen sadeleştirilerek her öğrenim derecesindeki vatandaşlarımız tarafından yararlanılacak duruma getirilmiştir. Kitabın künyesi şöyledir:
Mehmet Behçet; Kastamonu Âsâr-ı Kadîmesi/Kastamonu Eski Eserleri, bs. haz. Musa S. Cihangir, Kastamonu 1998, 194 s., Kastamonu Valiliği İl Özel İdaresi Yayınları:1.
Musa S. Cihangir, eseri baskıya hazırlarken uyguladığı kuralları ve içeriğini Sunuş’ta şöyle açıklıyor (s.3):
“M. Behçet, büyük bir irade ve yorulmaz bir çalışmayla iki buçuk üç sene içinde Kastamonu ve çevresinin eski eserlerini o günün imkânları ölçüsünde tespit ederek bir kitap hâline getirmiş ve ilk kaynak kitabı hazırlamıştır. Kastamonu, Osmanlı Devleti’nin eyalet merkezlerinden biri olduğu ve çok geniş bir sahayı içine aldığı için Behçet Bey de o günlerde (1916-1920) Kastamonu çevresinde bulunan Zonguldak, Sinop, Çankırı gibi yerleri de eserine dâhil etmiştir.
Biz, kitabı iki bölüme ayırdık. I. bölümde eski eserler kısmını sadeleştirdik. II. bölümde eserin orijinaline uyarak Vakfiyeler başlığı altında, Vakfiyelerin Arapça olan metinlerinin tercümelerini verdik. Yazıldığı devrin Vakfiyelerine ışık tutması bakımından orijinal bularak herhangi bir müdahalede bulunmadık. Asıllarının incelenmesini üniversitelerin ilim ehline bıraktık.”
I.bölümde, yazarın Kastamonu tarihini Sümerlerden başlayarak özetlemesinin ardından kale, kaya mezarı, höyük, ören yeri, cami, mescit, türbe, han, hamam, kervansaray, çeşme, köprü vb. eski eserleri hakkında tek tek bilgi verilmektedir. Bu bölümdeki alt başlıklar şöyledir:
İslamdan Önceki Eserler: Kastamonu Merkezindeki Eserler, Araç’taki Eski Eserler, Safranbolu’daki Eserler, Daday Eski Eserleri, Taşköprü Eski Eserleri, Cide Eski Harabeleri, İnebolu Eski Harabeleri, Kastamonu Müzesindeki Eserler.
Çobanoğulları Dönemi Eserleri: Atabey Camii, Dergâhlar, Medreseler, Türbeler.
Candaroğulları Dönemi Eserleri: Kastamonu Merkez, Araç, Safranbolu, Küre, Taşköprü’deki Eserler.
Osmanlı Dönemi: Camiler, Dergâhlar, Medreseler, Bedestenler, Hanlar, Türbeler, Kütüphaneler.
- Bölüm: Vakfiyeler
Mehmet Behçet Bey, 1916-1920 yıllarının şartlarında ilimiz ve çevresini adım adım dolaşmış bu bilgileri toplayıp önce bir bölümünü Açıksöz’de yayımlamış sonra da kitabıyla unutulmaktan kurtarmıştır. Ön Söz/mukaddimesindeki şu temennisi başta Ahmet Gökoğlu, Prof.Dr. Cevdet Yakupoğlu, Erdal Arslan ve Fazıl Çiftçi başta olmak üzere genç tarihçilerce yerine getirilmiştir:
“Bu eserde toplayabildiğim belgelerde Kastamonu’ya dair verebildiğim bilgiler, illerde bu vilayet hakkında yapılacak inceleme ve araştırmaların daha mükemmel olmasını sağlayabilirse bu şekilde ilim ve ihtisas sahiplerine bir hizmette bulunmuş olacağımı ümit ederim.” 22 Mayıs 1924, Ankara.
Kitap dolayısıyla lisemizin kuruluş yıl dönümünü kutluyor, M. Behçet Yazar’ı saygııyla anıyor ve Musa S. Cihangir’e teşekkürlerimizi sunuyoruz.
NAİL TAN
