Kastamonu halk kültürü araştırmalarının önemli simalarından, şair, eğitimci, gazeteci, yazar ve İl Halk Kütüphanesi Müdürü İhsan Ozanoğlu’nun (1907-1981), Türk Dil Kurumu Arşivinde (Kitaplık Bölümü, Etüt 71) yayımlanmamış halk kültürü kitaplarından biri de “Kastamonu Halkiyat ve Harsiyatı Halk Edebiyatı-Türküler” adlı derlemesidir. Kaynaklar bölümündeki en yeni tarih 1948 olduğuna göre 1949 veya 1950 yılında daktilosu tamamlanıp TDK’ye teslim edilmiş olmalıdır. Daha önceki kitapları 1940-46 yılları arasına aitti. Altı fasikülden oluşan kitap taslağı 601 sayfadır. Fasiküller şu başlıkları taşımaktadır: I: Türküler, II: Türküler Hakkında Umumi Bir Mütalaa, III: Hafif Havalar, IV: Türküler, V: Oyun Türküleri, VI: Ağıtlar, Fihrist, Kaynaklar. Aslında kitap, türküler konu ve ritimlerine dikkate alınarak tasnif edilmemiş olup fasiküllerde tür, tasnif bütünlüğü yoktur.
İncelememiz sonucunda kitabın tasnifini, içindekileri şu şekilde belirledik:
Fasikül I: Ön Söz (5-7) Koşmalar Hakkında Umumi Bir Mütalaa (16-50), Dağbaşı-Kayabaşı Koşmaları (51-104:221 Koşma)
Fasikül II: Türküler Hakkında Umumi Bir Mütalaa (107-124). Kastamonu Türküleri (125-159: Genel bilgi verilmiş), Türküler-Ağır Havalar (160-162, 17 türkü metni, bazıları hikâyeli).
Fasikül III: Hafif Havalar (203-245, 18’den 49’a 31 türkü sözü, bazıları hikâyeli), Ağıtlar (247-249: 50’den 66’ya kadar 17 türkü sözü, bazıları hikâyeli), Ailevi Türküler (280-299, 67’den 74’e 8 türkü sözü, bazıları hikâyeli).
Fasikül IV: Ailevi Türkülerin devamı (300-317, 75’ten 80’e 6 türkü sözü, bazıları açıklamalı), Tarihî Türküler (318-337, 81’den 90’a 10 türkü sözü, bir kısmı hikâyeli), Ağır Oyun Türküleri (338-400, 91-107 arası 7 türkü sözü, bazıları hikâyeli).
Fasikül V: Ağır Oyun Türkülerinin devamı (401-418, 108-115 arası 8 türkü, bazıları hikâyeli), Yürük Oyun Türküleri (419-444, 116-123 arası 8 türkü sözü, bazıları açıklamalı), Temsilî Oyun Türküleri (445-474, 124-133 arası 10 türkü sözü, bazıları hikâyeli), Oturak Havaları (476-502, 134’ten 146’ya 13 türkü sözü, bazıları hikâyeli).
Fasikül VI: Ağıtlar (505-510, 147-149 arası 3 türkü sözü, bazıları hikâyeli), Oyun Türküleri (511-512, sadece sonradan hatırlanan 150 numaralı Top Şekerim Türküsü), İndeksler (511-590: Türkü Adları İndeksi, Türkü Başları İndeksi, Deyiş Konularına Göre Türküler, Mısra Sayılarına Göre Türküler, Vezinlerine Göre Türküler, En Güzel Türküler, En Güzel Deyişler, Bozuk Deyişler, Yer Adları İndeksi, Şahıs Adları İndeksi, Sözlük (592-597), Bibliyografya (599-601).
İhsan Ozanoğlu’ndan 1975 yılında Ankara’da Millî Folklor Araştırma Dairesi Arşivi için 425 türküyü sazı ve sözüyle derlemiştik. Ankara’ya gelmeden türküleri birkaç defa çalmasını, sözlerini yazmasını rica etmiştim. Dinlendire dinlendire bir haftada, önündeki kâğıtlara bakarak çalıp söylemişti 425 türküyü. Tabii, hepsi de Kastamonu türküsü değildi ama çalıp söyleme üslubu bakımından önemliydi derleme. Hemşehrimiz Süleyman Şenel, bu bantları değerlendirip epeyce türküyü TRT THM Repertuvarına kazandırdı. Ozanoğlu’na o zamanın parasıyla iyi bir ücret ödemeyi de unutmadık.
Tanıtmaya çalıştığımız türküler kitabında çoğu Kastamonu’ya ait 150 türkünün sözleri ve doğuş kaynağı, hikâyesi hakkında önemli bilgiler bulunmaktadır. Daha sonra, 1976’da Ozanoğlu bu çalışmasını genişletip İl Halk Kütüphanesine yeni bir Kastamonu Türküleri çalışması vermiştir. Ata Erdoğdu dostumuz Kastamonu Folkloru ve Kastamonu Kültürü kitaplarında Ozanoğlu’nun bu çalışmasından yararlanmıştır.
Rahmetli Ozanoğlu’nu Kastamonu Türküleri araştırması dolayısıyla da rahmetle, saygıyla anıyoruz. Kabri ışıklarla dolsun!
NAİL TAN
