1 Mart 2021 tarihinde geçtiğimiz “Kontrollü Normalleşme” adı verilen, illerimizi düşük riskli (mavi), orta riskli (sarı), yüksek riskli (turuncu) ve çok yüksek riskli (kırmızı) olarak sınıflandırıp risk gruplarına özel tedbirler getiren dönem, ne yazık ki olumlu meyvelerini veremedi. Aylardır kısıtlamalardan bunalan halk, dört risk gruplarında da alışveriş, yeme içme, park, sahil, meydan gibi mekânlara akın etti. Sokaklar insanla, caddeler taşıtlarla doldu taştı. 29 Mart 2021’e gelindiğinde, bir ay henüz dolmak üzereyken 58 il, nüfusun %80’i kırmızı renkli, çok yüksek riskli ile dönüşüverdi. Oysa, ay boyunca aşılama çalışmalarına hız kesmeden devam edilmiş, 17-18 milyon doz aşı yapılmıştı. Uzmanlar, bu üçüncü dalgayı (henüz pik yapmadığı belirtiliyor) koronavirüs mutantlarına özellikle de İngiliz mutantına bağlıyorlar. Mutantların bulaşma hızı koronavirüsten kat be kat fazla. Sağlık Bakanımız Dr. Koca, İngiliz mutantının koronavirüs mikrobunun yerini aldığını açıkladı.
Sonuç ne oldu? Halka sordular: “Kendim ettim, kendim buldum!” 29 Mart 2021 tarihinde toplanan Cumhurbaşkanlığı Bakanlar Kurulu, Ramazan sonuna kadar Türkiye genelinde 1 Mart 2021 öncesi kısıtlamalarına dönülmesine karar verdi. Cumartesi, Pazar kısıtlaması gene geldi. İlk, orta ve yüksek öğretimdeki telafisi asla mümkün olmayan kayıp zaman 1,5 yıla çıktı. Yaz mevsimini nasıl yaşayacağımızı hiç bilmiyoruz. 13 Nisan 2021’de yeni tedbirler de gündeme geldi. 73 il kırmızı renge büründü. Hükümet, iki haftalık kısmî kapanma kararı aldı.
1-31 Mart 2021 tarihleri arasındaki yazılı ve görsel medyadan derlediğimiz, tekrar sıklığını dikkate aldığımız kelime, terimler şunlar. Her zaman olduğu gibi İngilizce Türkçeyi sömürmeyi sürdürüyor. Dalganın etkilediği alanlardan ekonomi, eğitimle ilgili terimler çoğalıyor.
Amozmi (Koku kaybı, koronavirüsün belirtilerinden biri), aşı turizmi (Gidilen ülkede mutlaka koronavirüs aşısı yapılan turlar. Şimdilik Rusya ve Dubai turlarında).
Brain fog (Sisli beyin. Koronavirüs salgınının yaygınlaştırdığı hastalık).
CPR (Kalp masajı ve suni solunum. Kalp krizi geçirenlere), COVID Survivor (Uzayan koronavirüs rahatsızlığı).
Deepfake (Derin sahtelik) teknolojisi (Sahte, yapay yüzü konuşturma gibi), derin pandemi (Kalıcı etkileriyle salgın), dedolarizasyon (Doların değer kaybetmesi), dijital depresyon, dijital detoks, dijital obez (Sosyal medyayı aşırı şekilde kullanma), dijital obezite (Sosyal medyayı aşırı şekilde kullanma sonucu, hareketsizliğin yarattığı şişmanlık), dijital para, dinamik denetim (Koronavirüs kısıtlamalarını aralıksız denetleme), double mutant.
Ego sörfü (Sosyal medyada kendisiyle ilgili malzeme arama), endotelitis/endotel iltihabı (Damar iç yüzey tahribatı), epigallokateşin (Çaydaki yararlı madde), epigenetik (Genlerinn hareketi, dansıyla ilgili bilim dalı), epigenetik beslenme (Sebze ve meyve yoğun beslenme).
Fibrofog (Koku ve tat kaybı), freelance çalışma.
Glamping (Lüks çadırlı, pandemi tatil sistemi).
HES kodlu anahtarlık (Antalya Muratpaşa Belediyesi, kişiye özel, barkodlu anahtarlık üretimi).
İnaktif aşı, inovatif aşı, intranazzal aşı (Burun spreyi şeklinde aşı).
Johnson&Johnson aşısı (Tek doz koronavirüs aşısı, ABD).
Kardiyotorasik (Göğüs, kalp ve damarla ilgili), kateşin, Kontrollü Normalleşme Dönemi (Türkiye’de 1 Mart-29 Mart 2021 arası uygulanan gevşeme dönemi), korona ankisiyetisesi, kripto para, kripto sanat, kuvarsetin.
Lignan.
Mentor, mindful eating (Farkındalıklı beslenme), metilasyon (Genlere metil gruplarının eklenmesi).
Nazal aşı (Burun spreyi şeklinde aşı), nazal immünite, NEET (İşsiz, iş de aramayan ev gençleri), non-fungible tokens/NFT (Değiştirilemez jetonlar).
Obsesif kompülsif kişilik, otoimmün bozukluk (Bağışıklık sistemi hastalığı).
Pandemi mağdurluğu, patateslik (Hareketsiz kalıp şişmanlamak), post karantina ankisiyetisesi (Karantina sonrası kaygısı), predictif (Tahmin edici bakış), preklinik, preventive (Koruyucu), predictive (Tahmin edici, öngörücü), proantosiyanidin.
Resveratrol, replike etmek.
Sağlık riski analizi/3 P (Personel, preventive, predictive), sinnamik asit, spritül çıkış, sprey aşı, stalking (Israrlı takip), suşa (Virüsün ilk hâli), süper mutant.
Tematik denetim (Belli bir konuda sağlık denetimi), transaction (Para işlemi), Türkiye mutantı (Türkiye’ye özgü koronavirüs mutasyonu).
Üçüncü dalga (Koronavirüs salgınında Mart 2021 sonunda başlayan üçüncü artış dönemi).
Vaxzevria (AstraZeneca aşısının yeni adı).
Workation (Pandeminin getirdiği hem iş hem tatil çalışma sistemi).
Koronavirüs salgınının ülkemizde yok olduğu günlerde buluşmak dileğiyle…
NAİL TAN
